Zastanówmy się, co łączy ze sobą Emilię Plater, autora „Sobola i panny” - Józefa Weyssenhoffa, Sienkiewiczowskiego Tyzenhauza, sławnych historyków Gustawa i Tadeusza Manteufflów, wreszcie zasłużonych dla Warszawy Kierbedziów? Wszystkie te szacowne i zasłużone persony wywodzą się z Inflant Polskich - zwanych też na przestrzeni wieków Księstwem Inflanckim, województwem inflanckim, Łatgalią, Latgalią, Podźwiniem - krainy na północno-wschodnich Kresach I Rzeczypospolitej, której losy związały się z Polską w czasach Zygmunta Augusta. Związały się, co warto podkreślić, nie wskutek militarnego podboju, a świadomie podjętej decyzji o zawarciu swoistej unii z przygotowującym ostateczny kształt ustrojowy państwem polsko-litewskim.
Podpisany w 1561 r. w Wilnie traktat, którego 450. rocznicę obchodziliśmy w 2011 r., przyłączał do Rzeczypospolitej ziemie na północ od Dźwiny. Po 100 latach konfliktów zbrojnych z Rosją i Szwecją o te ziemie częścią Rzeczypospolitej pozostała jedynie południowo-wschodnia część przyłączonych traktatem wileńskim terytoriów, zwana odtąd Inflantami Polskimi. Dzieje tej krainy to fascynujący tygiel kultur, języków, wyznań i nacji. Elita dawnych Inflant to stare niemieckie rody rycerskie Platerów, Manteufflów, Weyssenhoffów, Tyzenhauzów, Borchów, Hylzenów, Liwenów, Mohlów, osadzane od wieków na lennym prawie przez krzyżackich mistrzów. Niemieccy baronowie powoli ulegali urokowi polskiej kultury. Wchodząc w koligacje z napływającymi do Inflant Potockimi, Sapiehami, Chodkiewiczami, Sołtanami, Karnickimi, wkraczając do świata polskiej polityki i kultury, nawracali się na katolicyzm, stawali się polskimi patriotami, mecenasami wysokiej kultury, fundatorami miast, świątyń i klasztorów. W XIX wieku stawili opór rusyfikacji i złożyli daninę krwi w narodowych powstaniach.
Wiek XX przyniósł Polakom szansę na ponowne wkroczenie w dzieje Inflant. 18 listopada 1918 r. w Rydze proklamowano Republikę Łotewską. Byt młodego państwa został wkrótce zagrożony przez bolszewicką Rosję. W końcu 1919 r. na ziemie Łotwy i Estonii wtargnęła czerwona nawała. Z pomocą pośpieszyła odrodzona, jeszcze słaba i nieokrzepła Polska. Oddziały polskie, dowodzone przez gen. Rydza-Śmigłego, weszły do dawnych Inflant Polskich i uderzyły na bolszewików. Wyzwolone tereny przekazano Łotwie, a 62 Polaków walczących w kampanii otrzymało najwyższe łotewskie bojowe odznaczenie - Order Pogromcy Niedźwiedzia. Wspólna kampania wojenna stała się zaczynem dla dobrej atmosfery, jaka panowała wokół polskiej mniejszości na Łotwie w międzywojennym dwudziestoleciu i trwa do dziś. Polacy, zamieszkujący Łotwę w liczbie ok. 50 tys., mieli reprezentację we wszystkich parlamentach międzywojnia, a polskie życie organizacyjne rozwijało się bez przeszkód. Wojna i czasy panowania sowieckiego na Łotwie to okres likwidacji organizacji polskich i polskiego szkolnictwa. Dopiero destrukcja Związku Sowieckiego przyniosła szansę na odrodzenie.
Polacy od początku konsekwentnie popierali dążenia Łotwy do niepodległości, żywa była też pamięć o kampanii łatgalskiej z 1920 r. i dlatego nawiązująca do przedwojennych tradycji, zapoczątkowana w końcu lat 80. XX wieku, odbudowa polskiego szkolnictwa i tworzenie struktur organizacyjnych Związku Polaków na Łotwie nie były przez łotewskie władze postrzegane niechętnie. W styczniu 1990 r. na zjeździe Polaków z całej Łotwy został powołany Związek Polaków na Łotwie. Po 20 latach Związek liczy 15 oddziałów. Równocześnie zaczęło się odradzać polskie szkolnictwo. Początkowo były to polskie klasy w Rydze i Dyneburgu. Obecnie działa 5 polskich szkół: średnie - w Rydze, Dyneburgu i Rezekne i podstawowe - w Krasławiu i Jakabpilsie. Oprócz polskich szkół działają przedszkola, prasa, radio, harcerstwo, instytucje charytatywne i kluby sportowe.

Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”

Stowarzyszenie ma ogromne zasługi w umacnianiu więzi Polonii i Polaków zamieszkałych za granicą z Ojczyzną, jej językiem i kulturą. Jest również bardzo zaangażowane w zaspokajanie różnorodnych potrzeb rodaków rozsianych po świecie. Przedstawiając Czytelnikom artykuł o najważniejszych osiągnięciach i programach realizowanych przez „Wspólnotę Polską”, inaugurujemy naszą bardziej systematyczną niż dotąd współpracę ze Stowarzyszeniem.