Otwieramy księgę wspomnień biskupa Kazimierza Górnego

Ks. Ireneusz Skubiś: - Ekscelencjo, 50 lat kapłaństwa to piękny jubileusz, o którym można już mówić w kategoriach kapłańskiego spełnienia. Czym zatem jest dla Księdza Biskupa kapłańskie spełnienie?

Reklama

Bp Kazimierz Górny: - W uroczystość Świętych Apostołów Piotra i Pawła 1960 r. w katedrze na Wawelu zostałem, wraz z 18 kolegami, wyświęcony na kapłana przez bp. Karola Wojtyłę. W następnym dniu miały miejsce moje prymicje w rodzinnej parafii Lubień k. Myślenic. Pierwszą parafią, do której zostałem skierowany jako wikariusz, była Byczyna k. Jaworzna - parafia górnicza, w której tylko część wiernych była bardzo religijna i zaangażowana w życie parafii. Tam pracowałem ponad rok. Następnie zostałem przeniesiony do parafii Ujsoły, malowniczo położonej na Żywiecczyźnie - tam pracowałem niecałe 2 lata. Kolejna była parafia Opatrzności Bożej w Bielsku-Białej, gdzie jako wikariusz pracowałem 2 lata, zajmując się głównie katechizacją oraz ministrantami, a także prowadzeniem innych grup parafialnych. Stamtąd powędrowałem do kolegiaty św. Anny w Krakowie, gdzie dane mi było współpracować z bp. Janem Pietraszką. Miło wspominam parafie - zarówno wiernych, jak i proboszczów - gdzie pracowałem jako wikariusz. Księża proboszczowie byli bardzo życzliwi, co zachowuję w sercu z wielkim dla nich szacunkiem i miłością. W duszpasterstwie parafialnym byłem rozmiłowany, przedkładałem je nad studia specjalistyczne, które mi proponowano jeszcze przed święceniami. Okres pracy wikariuszowskiej należy do najpiękniejszych w moim życiu. Spotykałem wszędzie bardzo wielu ludzi dobrych, przywiązanych do Kościoła i Ojczyzny, choć tamte czasy należą do bardzo trudnych. Nie wpuszczono mnie do szkoły - katechizowaliśmy w warunkach niemal misyjnych; z powodu braku sal dzieci przychodziły na religię po lekcjach w szkole, uczyliśmy w prywatnych domach. Ze szczególną życzliwością ludzi spotkałem się w Ujsołach. Tam przygotowywałem do I Komunii św. grupę osób głuchoniemych, co było przeżywane przez parafian z radością i było swego rodzaju nobilitacją dla tych osób. Uważam, że wierne wypełnianie obowiązków kapłańskich, służba Bogu i ludziom tam, gdzie jest się posłanym - to jest właśnie spełnienie kapłańskie. Przeżywałem to szczególnie w kolegiacie św. Anny. Pracowaliśmy tam w bardzo trudnych warunkach lokalowych, ale w niezwykle miłej atmosferze, którą tworzył bp Pietraszko jako proboszcz i wspólnota księży oraz wiernych. Takie parafie pozostają w pamięci na całe życie. Wtedy też podjęta została renowacja polichromii kolegiaty, z okazji jubileuszu kanonizacji św. Jana Kantego. Tam miałem okazję spotkać się z wieloma szlachetnymi ludźmi, m.in. ze sługą Bożym Jerzym Ciesielskim, uczyłem bowiem troje jego dzieci - Marysię, Kasię i Piotrusia. Jerzy pracował na Politechnice. Przywoził dzieci na katechizację, czasem służył do Mszy św., a rodzina żyła w przyjaźni z naszą wspólnotą. Zginął z dwójką dzieci w Sudanie. Tam poznałem też sługę Bożego dr. Stanisława Kownackiego i jego rodzinę z pięciorgiem dzieci. W Krakowie poznałem wiele osób z tzw. grupy kard. Wojtyły, którzy uczęszczali do naszej świątyni. Z bp. Janem Pietraszką przez długie lata byłem w wielkiej przyjaźni. To właśnie z nim konspiracyjnie budowaliśmy kaplicę dla studentów w Cichym Kąciku w Krakowie. W 1969 r. zostałem mianowany przez kard. Wojtyłę diecezjalnym duszpasterzem rodzin. Były to czasy intensywnej troski o obronę życia poczętych dzieci i organizowania duszpasterstwa rodzin. Dzięki dobrej współpracy udało się otworzyć Dom Samotnej Matki w Krakowie, u sióstr nazaretanek, przy ul. Warszawskiej, w którym z biegiem lat uratowano życie wielu dzieciom. Z szacunkiem wspominam pracę s. Cherubiny, a także innych sióstr nazaretanek. W 1973 r. zostałem mianowany jednym z sekretarzy Duszpasterskiego Synodu Archidiecezji Krakowskiej, odpowiedzialnym za zespoły synodalne, których było ponad 400. Praca w Duszpasterstwie Rodzin, a następnie w Synodzie, w bliskości kard. Wojtyły, należy do wielkich wydarzeń w moim życiu. Księdza Kardynała wszyscyśmy szanowali i miłowali, bo widzieliśmy jego całkowite oddanie sprawie Bożej i wielką miłość do ludzi. Nie lękał się wielkich przedsięwzięć i trudnych spraw. Uczyliśmy się od niego, jak służyć Kościołowi we współczesnym świecie.

- Ksiądz Biskup został później proboszczem w Oświęcimiu i podejmował ważne decyzje duszpasterskie. Czy nadal czuł się Ekscelencja zwykłym księdzem?

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

- Oświęcim to wielka księga wspomnień. Nie inaczej tam pracowałem niż każdy kapłan, tyle że pełniłem funkcję dziekana i proboszcza wielkiej, bo liczącej 43 tys. wiernych, parafii. Zaznaczam, że jako proboszcz byłem nieakceptowany przez ówczesne władze. Gdy Jan Paweł II miał przyjechać do Oświęcimia, żądano na moje miejsce innego księdza, bo nie uznawano mnie jako proboszcza. Praca w Oświęcimiu oparta była na dobrej współpracy z kapłanami i wiernymi świeckimi. Największym problemem była konieczność budowy świątyni na osiedlu, liczącym 23 tys. mieszkańców. Po 3 latach usilnych starań (96 delegacji do władz w Bielsku i w Warszawie) oraz modlitewnego czuwania przez wiernych przy krzyżu na osiedlu udało się odzyskać teren zabrany przez komunistów w 1958 r. i uzyskać zezwolenie na budowę kościoła. Dziś na tym miejscu wznosi się świątynia - pomnik Męczeństwa Wielu Ludów i Narodów - pw. św. Maksymiliana Męczennika. W Oświęcimiu także udało się utworzyć cztery nowe parafie, jak również sprowadzić siostry karmelitanki bose do budynku Starego Teatru przy byłym obozie Auschwitz. Temu tematowi poświęcona jest książka mojego brata - ks. Stanisława Górnego pt. „Z dziejów starań o budowę kościoła św. Maksymiliana Męczennika w Oświęcimiu”. Wielkim wydarzeniem w mojej pracy duszpasterskiej i w życiu oświęcimian była wizyta Ojca Świętego Jana Pawła II na terenie byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau w 1979 r. i Msza św. z kapłanami, byłymi więźniami niemieckich obozów koncentracyjnych, z udziałem ponad pół miliona wiernych.

- I przyszedł czas, że został Ekscelencja biskupem pomocniczym w Krakowie.

- Ten nowy etap w moim życiu rozpoczął się 27 października 1984 r. Sakrę biskupią otrzymałem 6 stycznia 1985 r. w Rzymie z rąk Ojca Świętego Jana Pawła II. Po czasach oświęcimskich i walce z władzami komunistycznymi okres posługi biskupiej w Krakowie był o wiele spokojniejszy, chociaż odpowiedzialność była inna. Współpracowałem tutaj z kard. Franciszkiem Macharskim i księżmi biskupami: Julianem Groblickim, Janem Pietraszką, Albinem Małysiakiem oraz Janem Szkodoniem i Kazimierzem Nyczem.

- Po reorganizacji administracyjnej Kościoła w Polsce został Ekscelencja pierwszym pasterzem nowo utworzonej diecezji rzeszowskiej. Co było wtedy głównym zadaniem Księdza Biskupa?

Reklama

- Biskupem utworzonej przez Ojca Świętego Jana Pawła II diecezji rzeszowskiej zostałem w roku 1992. I tu Panu Bogu dziękuję za kapłanów, których praca jest ofiarna i piękna. Zawsze mogę na nich liczyć, na czele z drogim Biskupem Edwardem (bp Edward Białogłowski - przyp. red.). Muszę także podkreślić, że dobry i wierny jest lud Podkarpacia. Cokolwiek zaistniało w diecezji, to jest to nasza wspólna praca. Cieszy także życzliwa współpraca z władzami naszego regionu. Pierwszą sprawą w tworzącej się diecezji było powołanie Kurii diecezjalnej, by można było jakoś funkcjonować i spotykać się z kapłanami i wiernymi. Po kilku dniach powołana została Caritas diecezjalna, a po niej - Wyższe Seminarium Duchowne, dla którego należało szukać odpowiedniego lokalu. Dziś, z perspektywy 18 lat istnienia naszej diecezji, mogę powiedzieć, że dzięki dobrej współpracy nasza diecezja żyje, choć nie mnie się chwalić. Cieszę się z tego, że w diecezji są ośrodki rekolekcyjno-wypoczynkowe dla dzieci i młodzieży, że działa potężny ośrodek Caritas w Myczkowcach, że istnieją ośrodki dla Liturgicznej Służby Ołtarza, Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży i dla rodzin. Również Oaza i Wydział Misyjny naszej Kurii mają swoje ośrodki. Popieramy działalność Warsztatów Terapii Zajęciowej, w których troską otoczeni są niepełnosprawni. Mamy Instytut Teologiczny, który współpracuje z uczelniami katolickimi. Cieszy fakt, że są także księża pracujący na Uniwersytecie Rzeszowskim. Raduje nas służba wielu kapłanów w krajach misyjnych. Powstało też wiele nowych parafii, zbudowanych zostało wiele świątyń i kaplic, również plebanii, sporo świątyń zostało odnowionych. Stale jawią się jednak nowe potrzeby, nowe sprawy, które trzeba rozwiązywać.

- Kończy się właśnie Rok Kapłański. Co Ksiądz Biskup chciałby powiedzieć swoim kapłanom, tym „zwykłym księżom”, jako pasterz mający już 50 lat kapłaństwa?

- W Roku Kapłańskim chciałbym życzyć Braciom Kapłanom jako ich biskup i kapłan, mający już 50 lat posługi za sobą, aby byli dobrzy dla ludzi, z którymi pracują, oraz dla współbraci w kapłaństwie. Dobroć wiąże się zawsze z miłosierdziem i to jest naszym ważnym zadaniem. Aby byli wierni w wypełnianiu swoich obowiązków kapłańskich, a w swojej służbie zawsze łączyli miłość do Chrystusa z miłością Ojczyzny, i by kochali Matkę Najświętszą, bo z miłości do Matki Bożej płynie siła do pokonywania wszelkich trudności. Warto pamiętać, zwłaszcza obecnie, słowa św. Urszuli Ledóchowskiej: „Jeszcze Polska nie zginęła, dopóki kochamy!”.

Urodził się około 349 r. w Antiochii w Syrii (dzisiaj Antakya na południu Turcji), tam też podejmował posługę kapłańską przez około 11 lat, aż do 397 r., gdy został mianowany biskupem Konstantynopola. W stolicy cesarstwa pełnił posługę biskupią do czasu dwóch wygnań, które nastąpiły krótko po sobie - między 403 a 407 r. Dzisiaj ograniczymy się do spojrzenia na lata antiocheńskie Chryzostoma. W młodym wieku stracił ojca i żył z matką Antuzą, która przekazała mu niezwykłą wrażliwość ludzką oraz głęboką wiarę chrześcijańską. Odbył niższe oraz wyższe studia, uwieńczone kursami filozofii oraz retoryki. Jako mistrza miał Libaniusza, poganina, najsłynniejszego retora tego czasu. W jego szkole Jan stał się wielkim mówcą późnej starożytności greckiej. Ochrzczony w 368 r. i przygotowany do życia kościelnego przez biskupa Melecjusza, przez niego też został ustanowiony lektorem w 371 r. Ten fakt oznaczał oficjalne przystąpienie Chryzostoma do kursu eklezjalnego. Uczęszczał w latach 367-372 do swego rodzaju seminarium w Antiochii, razem z grupą młodych. Niektórzy z nich zostali później biskupami, pod kierownictwem słynnego egzegety Diodora z Tarsu, który wprowadzał Jana w egzegezę historyczno-literacką, charakterystyczną dla tradycji antiocheńskiej. Później udał się wraz z eremitami na pobliską górę Sylpio. Przebywał tam przez kolejne dwa lata, przeżyte samotnie w grocie pod przewodnictwem pewnego „starszego”. W tym okresie poświęcił się całkowicie medytacji „praw Chrystusa”, Ewangelii, a zwłaszcza Listów św. Pawła. Gdy zachorował, nie mógł się leczyć sam i musiał powrócić do wspólnoty chrześcijańskiej w Antiochii (por. Palladiusz, „Życie”, 5). Pan - wyjaśnia jego biograf - interweniował przez chorobę we właściwym momencie, aby pozwolić Janowi iść za swoim prawdziwym powołaniem. W rzeczywistości, napisze on sam, postawiony wobec alternatywy wyboru między trudnościami rządzenia Kościołem a spokojem życia monastycznego, tysiąckroć wolałby służbę duszpasterską (por. „O kapłaństwie”, 6, 7), gdyż do tego właśnie Chryzostom czuł się powołany. I tutaj nastąpił decydujący przełom w historii jego powołania: został pasterzem dusz w pełnym wymiarze! Zażyłość ze Słowem Bożym, pielęgnowana podczas lat życia eremickiego, spowodowała dojrzewanie w nim silnej konieczności przepowiadania Ewangelii, dawania innym tego, co sam otrzymał podczas lat medytacji. Ideał misyjny ukierunkował go, płonącą duszę, na troskę pasterską. Między 378 a 379 r. powrócił do miasta. Został diakonem w 381 r., zaś kapłanem - w 386 r.; stał się słynnym mówcą w kościołach swego miasta. Wygłaszał homilie przeciwko arianom, następnie homilie na wspomnienie męczenników antiocheńskich oraz na najważniejsze święta liturgiczne. Mamy tutaj do czynienia z wielkim nauczaniem wiary w Chrystusa, również w świetle Jego świętych. Rok 387 był „rokiem heroicznym” dla Jana, czasem tzw. przewracania posągów. Lud obalił posągi cesarza, na znak protestu przeciwko podwyższeniu podatków. W owych dniach Wielkiego Postu, jak i wielkiej goryczy z powodu ogromnych kar ze strony cesarza, wygłosił on 22 gorące „Homilie o posągach”, ukierunkowane na pokutę i nawrócenie. Potem przyszedł okres spokojnej pracy pasterskiej (387-397). Chryzostom należy do Ojców najbardziej twórczych: dotarło do nas jego 17 traktatów, ponad 700 autentycznych homilii, komentarze do Ewangelii Mateusza i Listów Pawłowych (Listy do Rzymian, Koryntian, Efezjan i Hebrajczyków) oraz 241 listów. Nie uprawiał teologii spekulatywnej, ale przekazywał tradycyjną i pewną naukę Kościoła w czasach sporów teologicznych, spowodowanych przede wszystkim przez arianizm, czyli zaprzeczenie boskości Chrystusa. Jest też ważnym świadkiem rozwoju dogmatycznego, osiągniętego przez Kościół w IV-V wieku. Jego teologia jest wyłącznie duszpasterska, towarzyszy jej nieustanna troska o współbrzmienie między myśleniem wyrażonym słowami a przeżyciem egzystencjalnym. Jest to przewodnia myśl wspaniałych katechez, przez które przygotowywał katechumenów na przyjęcie chrztu. Tuż przed śmiercią napisał, że wartość człowieka leży w „dokładnym poznaniu prawdziwej doktryny oraz w uczciwości życia” („List z wygnania”). Te sprawy, poznanie prawdy i uczciwość życia, muszą iść razem: poznanie musi się przekładać na życie. Każda jego mowa była zawsze ukierunkowana na rozwijanie w wierzących wysiłku umysłowego, autentycznego myślenia, celem zrozumienia i wprowadzenia w praktykę wymagań moralnych i duchowych wiary. Jan Chryzostom troszczył się, aby służyć swoimi pismami integralnemu rozwojowi osoby, w wymiarach fizycznym, intelektualnym i religijnym. Różne fazy wzrostu są porównane do licznych mórz ogromnego oceanu: „Pierwszym z tych mórz jest dzieciństwo” (Homilia 81, 5 o Ewangelii Mateusza). Rzeczywiście, „właśnie w tym pierwszym okresie objawiają się skłonności do wad albo do cnoty”. Dlatego też prawo Boże powinno być już od początku wyciśnięte na duszy, „jak na woskowej tabliczce” (Homilia 3, 1 do Ewangelii Jana): w istocie jest to wiek najważniejszy. Musimy brać pod uwagę, jak ważne jest, aby w tym pierwszym etapie życia człowiek posiadł naprawdę te wielkie ukierunkowania, które dają właściwą perspektywę życiu. Dlatego też Chryzostom zaleca: „Już od najwcześniejszego wieku uzbrajajcie dzieci bronią duchową i uczcie je czynić ręką znak krzyża na czole” (Homilia 12, 7 do Pierwszego Listu do Koryntian). Później przychodzi okres dziecięcy oraz młodość: „Po okresie niemowlęcym przychodzi morze okresu dziecięcego, gdzie wieją gwałtowne wichury (…), rośnie w nas bowiem pożądliwość…” (Homilia 81, 5 do Ewangelii Mateusza). Potem jest narzeczeństwo i małżeństwo: „Po młodości przychodzi wiek dojrzały, związany z obowiązkami rodzinnymi: jest to czas szukania współmałżonka” (tamże). Przypomina on cele małżeństwa, ubogacając je - z odniesieniem do cnoty łagodności - bogatą gamą relacji osobowych. Dobrze przygotowani małżonkowie zagradzają w ten sposób drogę rozwodowi: wszystko dzieje się z radością i można wychowywać dzieci w cnocie. Gdy rodzi się pierwsze dziecko, jest ono „jak most; tych troje staje się jednym ciałem, gdyż dziecko łączy obie części” (Homilia 12, 5 do Listu do Kolosan); tych troje stanowi „jedną rodzinę, mały Kościół” (Homilia 20, 6 do Listu do Efezjan). Przepowiadanie Chryzostoma dokonywało się zazwyczaj podczas liturgii, w „miejscu”, w którym wspólnota buduje się Słowem i Eucharystią. Tutaj zgromadzona wspólnota wyraża jeden Kościół (Homilia 8, 7 do Listu do Rzymian), to samo słowo jest skierowane w każdym miejscu do wszystkich (Homilia 24, 2 do Pierwszego Listu do Koryntian), zaś komunia Eucharystyczna staje się skutecznym znakiem jedności (Homilia 32, 7 do Ewangelii Mateusza). Jego plan duszpasterski był włączony w życie Kościoła, w którym wierni świeccy przez fakt chrztu podejmują zadania kapłańskie, królewskie i prorockie. Do wierzącego laika mówi: „Również ciebie chrzest czyni królem, kapłanem i prorokiem” (Homilia 3, 5 do Drugiego Listu do Koryntian). Stąd też rodzi się fundamentalny obowiązek misyjny, gdyż każdy w jakiejś mierze jest odpowiedzialny za zbawienie innych: „Jest to zasada naszego życia społecznego (…) żeby nie interesować się tylko sobą” (Homilia 9, 2 do Księgi Rodzaju). Wszystko dokonuje się między dwoma biegunami, wielkim Kościołem oraz „małym Kościołem” - rodziną - we wzajemnych relacjach. Jak możecie zauważyć, Drodzy Bracia i Siostry, ta lekcja Chryzostoma o autentycznej obecności chrześcijańskiej wiernych świeckich w rodzinie oraz w społeczności pozostaje również dziś jak najbardziej aktualna. Módlmy się do Pana, aby uczynił nas wrażliwymi na nauczanie tego wielkiego Nauczyciela Wiary.