Reklama

Zmartwychwstanie z Limoges

Niedziela Ogólnopolska 13/2002

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Piękno emalii malarskich z ośrodka w Limoges jest owocem dawnej europejskiej kultury. W Polsce wyroby sztuki emalierskiej ze słynnego francuskiego ośrodka Limoges należą raczej do rzadkości. Scena ze Zmartwychwstaniem Pańskim, którą reprodukujemy, jest znajdującym się w polskich zbiorach dziełem sztuki emalierskiej z Limoges z okresu XVI wieku. Jest sceną z serii poświęconej życiu Chrystusa, malowaną na miedzianej plakiecie.
Zanim wyjaśnię w ogromnym skrócie, na czym polega niezwykłość limozyjskich obiektów, chcę powiedzieć, że pojedyncze plakiety, takie jak reprodukowana w Niedzieli, były często oprawiane w kilku rzędach razem jako cykl i stanowiły piękne, o wyszukanej kolorystyce nastawy ołtarzowe, czyli tzw. retabula. Niektóre z nich zachowały się w Europie do naszych czasów.
Niegdyś w Limoges w średniowieczu, w XI wieku, wyrabiano zupełnie inne przedmioty służące celom liturgicznym, np. relikwiarze, kadzielnice itd. wykonane techniką emalii komórkowej. Technika ta przypominała plastry miodu, wykonane najczęściej z miedzi, wypełnione połyskliwą nieprzejrzystą emalią. Przedmioty te przybierały kształt niewielkich domków. Przykłady można zobaczyć w Polsce, np. w starym opactwie Kanoników Regularnych w Czerwińsku nad Wisłą. Przedmioty ze średniowiecznego Limoges przechowywane w Czerwińsku zachowały natężenie i czystość kolorów do dziś.
Pod koniec XV wieku w Limoges powstaje zupełnie inna forma artystyczna - czyli emalia malarska. To już nie domki powstałe z przypominającej plaster miodu tkanki ornamentu, ale całe sceny malowane stosunkowo swobodnie na płaszczyźnie i nawiązujące swoją ekspresją artystyczną do malarstwa. Malowano je na plakietach najczęściej miedzianych, na podkładzie z białej emalii. Czasami dla uzyskania efektu wzmożonej świetlistości podkład pokrywano płatkami złota lub srebra.
Wyszukane kolory uzyskiwano, barwiąc sproszkowane szkło tlenkami metali (np. charakterystyczny limozyjski fiolet i błękit) . Szczegóły opracowano igłą - wymagało to ogromnego kunsztu.
Pierwsze emalie malarskie to wyłącznie plakiety o tematyce religijnej, dopiero na początku XVI wieku pojawiają się przedstawienia o tematyce świeckiej, np. częściowo zachowana seria Eneidy Wergiliusza. Służyły one np. do wmontowania w boazerię w pracowni humanisty w tzw. studiolo.
Może część omawiająca skrótowo teoretyczne problemy sławnego w Europie ośrodka w Limoges wydaje się być trudna i najeżona terminami, ale mamy nadzieję, że przypomni ona albo zapozna Czytelników z tym bardzo ważnym miejscem światowej sztuki.
W tym okresie - koniec XV i XVI wiek - integracja ważnych ośrodków sztuki była ożywiona. Miasta takie jak np. Norymberga, Kolonia, Wenecja, Antwerpia skupiały artystów nie tylko miejscowych, ale z całego świata. Artyści wędrowali do owych ośrodków kultury i sztuki. Krzyżowały się tam różne tendencje i różne dyscypliny sztuki. Tak więc w Limoges korzystano do opracowania poszczególnych scen na plakietach z grafik najczęściej z Północy. Grafika miała wówczas bardzo doniosłą rolę: przenoszenia wzorów, typów ikonograficznych i nowych tendencji w sztuce. Szczególny zachwyt wzbudzały cykle pasyjne Albrechta Duarera.
Mistrz ten, urodzony w Norymberdze, odwiedził wiele ośrodków kulturalnych ówczesnej Europy. Szczególny sukces Duarer odniósł w Wenecji, gdzie zapotrzebowanie na jego cykle stało się ogromne. W Wenecji nie znano jeszcze, zanim pojawił się tam Duarer, graficznych edycji autorskich na taką skalę.
Będąc w Wenecji w domu przyjaciół, byłam wzruszona, kiedy pokazano mi jako skarb przechowywaną w domowym sejfie Drogę Krzyżową - akwaforty Tiepola (oryginały podpisane). Pomyślałam wtedy o tradycji sięgającej być może jeszcze czasów Duarera. Wzory do plakiet z Limoges były w dużej mierze czerpane z grafik Duarera lub kręgu artystów grafików ulegających jego przemożnemu wpływowi.
Reprodukowana przez nas limozyjska scena Zmartwychwstania jest utrzymana w atmosferze Duarerowskich scen z życia Chrystusa. Nie jest to przecież kopia, można w niej zaobserwować też jedną z figur wziętą od grafika Schoafeleina, artysty z Duarerowskiego kręgu. Bardzo wiele plakiet w Limoges w XVI wieku, czyli w okresie uprawiania malarskiej emalii, wzorowano na grafice Północy, tak i w tym przypadku.
W Warszawie jest teraz wystawa prac Duarera. Oglądając ją, myślimy o fascynacji, jakiej ulegało tylu artystów w zetknięciu z tą sztuką, np. Rembrandt.
Wśród emalierów działających w Limoges w XVI wieku jest Colin Nonailher, którego dziesięć prac jest datowanych i sygnowanych latami 1539-45. Plakieta ze Zmartwychwstaniem nie jest sygnowana, ale sposób malowania niektórych szczegółów pozwala na włączenie jej do oeuvre artysty, tak jak całego cyklu, którego część stanowi.

PS Konsultacji przy opracowaniu plakiety ze Zmartwychwstaniem z Limoges udzielił mi znawca przedmiotu Ryszard Bobrow.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2002-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Diecezja Sandomierska: każdy z księży podejmie post o chlebie i wodzie w intencji własnej świętości

2024-06-17 13:37

Bożena Sztajner/Niedziela

W Kurii Diecezjalnej w Sandomierzu pod przewodnictwem Biskupa Ordynariusza Krzysztofa Nitkiewicza odbyło się posiedzenie Rady Kapłańskiej. Obecny był także biskup pomocniczy senior Edward Frankowski oraz wikariusz generalny ks. Rafał Kułaga.

Na początku spotkania bp Krzysztof Nitkiewicz zreferował zagadnienia poruszane na ostatnim posiedzeniu plenarnym Konferencji Episkopatu Polski.

CZYTAJ DALEJ

Jasna Góra: 25. Ogólnopolska Pielgrzymka Podwórkowych Kółek Różańcowych Dzieci

2024-06-16 18:20

[ TEMATY ]

Jasna Góra

Jasna Góra

Od św. Jana Pawła II uczą się wytrwałości w modlitwie różańcowej zawierzając swoje życie Matce Bożej. Są w niego zapatrzeni, bo to On zachęcał do modlitwy różańcowej mówiąc, że to jest skarb, który trzeba odkryć. Na Jasnej Górze odbyła się 25. Ogólnopolska Pielgrzymka Podwórkowych Kółek Różańcowych Dzieci Radia Maryja. Jubileuszowa pielgrzymka przebiegała pod hasłem „Jestem w Kościele”.

- To dziękczynienie Panu Bogu, za dar Kościoła, a w tym Kościele, także za wspólnotę Podwórkowych Kółek Różańcowych Dzieci, która każdego dnia odpowiadając na zaproszenie Matki Najświętszej, bierze do swoich dłoni różaniec i odmawia go z dziecięcą wiarą i ufnością - powiedział o. Piotr Dettlaff, opiekun różańcowych wspólnot

CZYTAJ DALEJ

Bp Wojciech Osial: lekcje religii wspierają wychowawczą rolę szkoły

2024-06-17 13:24

[ TEMATY ]

katecheza

bp Wojciech Osial

Episkopat News

Bp dr hab. Wojciech Osial

Bp dr hab. Wojciech Osial

- Nauczanie religii katolickiej i innych wyznań wspiera wychowawczą rolę szkoły. Dzięki obecności tych lekcji jest możliwe integralne wychowanie człowieka w jego sferze intelektualnej, moralnej, duchowej i kulturowej. Ufam, że MEN zauważy te wartości - mówi w wywiadzie dla KAI bp Wojciech Osial, przewodniczący Komisji Wychowania Katolickiego KEP, omawiając dotychczasowe rozmowy strony kościelnej i rządowej w sprawie organizacji lekcji religii w szkole.

KAI: Strona kościelna od kilku miesięcy rozmawia z rządem w sprawie planowanych przez władze państwowe zmian w organizacji lekcji religii w szkole. Jaki jest efekt tych spotkań?

CZYTAJ DALEJ

Reklama

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję