Kamieniec Podolski - stolica dawnego województwa podolskiego
oraz
pierwszorzędna niegdyś twierdza, zbudowana na skale nad
rzeką Smotrycz, która wzbudzała podziw swoim widokiem i okazałością
u każdego, kto się do niej zbliżał. Ze swojej natury służyła do celów
obronnych. Nikt dokładnie nie wie, kto jest budowniczym tej twierdzy-miasta.
Założenie jej datuje się jeszcze przed 1062 r. Przeszłość Kamieńca
ginie w mrokach opowiadań ludowych i legend, mówi się nawet o czasach
rzymskich. Miasto zlokalizowane jest na wyspie o powierzchni 44 ha,
otoczone naturalną skalistą fosą, służącą jako koryto rzeki Smotrycz.
Wysokość fosy wynosi od 30 do 40 m, więc zbyteczne okazały się mury
obronne. Podanie Macieja Stryjkowskiego mówi, jakoby litewscy książęta
Koriatowicze, polując w bliższych i dalszych okolicach Smotrycza,
natrafili na skalną wyspę oblaną rzeką Smotrycz i, zachwyceni tym
miejscem, pierwsi założyli tu fortecę. Lecz to podanie nie wytrzymuje
krytyki, gdyż na planie Ptolemeuszów miejsce to miało nazywać się
z początku Klepidava (klepis - złodziej) i Petridava (petra - skała). Być może pierwotna twierdza została zniszczona w czasie wędrówki
np. Hunów, a bracia Koriatowicze później dopiero, na jej gruzach,
założyli dzisiejszą twierdzę-miasto. W XII wieku Kamieniec należał
do Księstwa Halickiego, a od 1374 r. władali nim książęta litewscy.
W Polsce jako twierdza obronna miasto było znane w pierwszej
połowie XV wieku. Kamieniec wówczas już słynął jako ośrodek handlu
ze Wschodem, krzyżowały się tu drogi różnych kultur, wyznań religijnych
i zainteresowań. W latach 1672-99 miasto zajmowali Turcy, a po II
rozbiorze Polski - Rosja.
W XVIII wieku Kamieniec szczycił się posiadaniem trzech
ratuszy: ruskiego, polskiego i ormiańskiego. Jeden z nich, w stylu
gotycko-renesansowym, przetrwał do naszych czasów. Miasto ozdabiały
kopuły ok. 12 cerkwi prawosławnych oraz 11 kościołów katolickich
i 5 ormiańskich. W XIX wieku zbudowano jeszcze ok. 20 synagog. Należy
dodać, że przy końcu wieku Kamieniec Podolski liczył już 36 tys.
mieszkańców.
Ze świątyń najokazalej wygląda dziś katedra rzymskokatolicka
pw. Świętych Piotra i Pawła. Przez wiele lat XX wieku w katedrze
znajdowało się muzeum ateizmu. Po usilnych staraniach, w 1990 r.
w kościele przywrócono kult Boży. Dziś gospodarzem tego miejsca jest
bp Jan Olszański - ordynariusz diecezji kamieniecko-podolskiej. Katedra
posiada oryginalne zabytki, przy wejściu zauważamy turecki minaret,
którego wysokość ma 38 m i na którym odbija się w promieniach słońca
figura Matki Bożej, umieszczona na miejscu półksiężyca. Pod chórem
można podziwiać ambonę przywiezioną z Konstantynopola. Do bardziej
współczesnych pamiątek należy tablica poświęcona dr. Apolinaremu
Józefowi Rolle, wielkiemu miłośnikowi dziejów Podola, z którego dorobku
korzystał autor Trylogii - Henryk Sienkiewicz.
Diecezja kamieniecka powstała po 1375 r., jej pierwszym
pasterzem był bp Wilhelm, dominikanin.
Idąc w kierunku zamku, zauważamy kolejny kościół potrynitarski,
w którym posługę duszpasterską pełnią duchowni kościoła bizantyjsko-ukraińskiego (greckokatolickiego). Obok znajduje się kościół pw. św. Mikołaja (ongiś należący do Dominikanów) perła architektury na Podolu.
Dominikanie przybyli do Kamieńca w 1370 r. Początkowo
ich kościół i klasztor były drewniane, ale w 1420 r. zostały zniszczone
przez pożar. Nową świątynię i nowy klasztor na tym miejscu wzniesiono
już z kamienia pochodzącego z pobliskich kamieniołomów. Dobrodziejami
klasztoru byli Potoccy, którzy w owych czasach położyli wielką zasługę
w budowaniu i przebudowie świątyń kamienieckich. W 1616 r. to tętniące
życiem religijnym miejsce znów nawiedził pożar, a po odbudowaniu
świątynia otrzymała nową szatę architektoniczną, która w większości
przetrwała do naszych czasów. Na froncie kościoła nad drzwiami można
zobaczyć Pilawę - herb znanego hrabiowskiego rodu. Za czasów tureckich
kościół służył jako koszary dla janczarów, nieco później został przerobiony
na meczet. Z tych czasów, jako pamiątka, zachowała się kazalnica.
W 1843 r. rząd carski zniósł klasztor, a w jego murach
na krótki czas znalazło gościnę Seminarium Duchowne miejscowej diecezji.
Te same władze carskie już w 1860 r. przerwały tok nauki seminarzystom,
zmuszając ich do eksmisji.
Największym skarbem świątyni był cudowny obraz Matki
Bożej, tzw. Odigitrii, malowany w stylu bizantyjskim i przypominający
prawosławny obraz Matki Bożej Smoleńskiej.
W minionym stuleciu kościół służył różnym celom: m.in.
jako archiwum, a następnie jako skład materiałów budowlanych. Ostatni
pożar kościoła i klasztoru miał miejsce w 1995 r., a spowodowany
został przez nieznanych sprawców.
W ciągu wieków Kamieniec Podolski był siedzibą różnych
wspólnot zakonnych, takich jak: Dominikanie, Franciszkanie, Jezuici,
Trynitarze, Karmelici, Teatyni, Bazylianie i inni. Dziś, obok duchowieństwa
diecezjalnego, w duszpasterstwo są zaangażowani Chrystusowcy i Paulini.
Dzięki życzliwości bp. Jana Olszańskiego i zaangażowaniu generała
Zakonu Paulinów - o. Stanisława Turka oraz administratorów - o. Symplicjusza
Berenta i o. Czesława Matrasa, po długich i uciążliwych staraniach
Paulinom powierzono duszpasterstwo przy kościele św. Mikołaja. Świątynia
ta przeszła swoją drogę krzyżową i po blisko 70-letniej przerwie
od trzech lat rozlega się tu śpiew wiernych i sprawowane są sakramenty
święte. Nowi gospodarze wykonali przy kościele i klasztorze następujące
inwestycje: dach pokryto blachą miedzianą, wymieniono okna, drzwi
i kanalizację, wykonano również wiele drobnych prac remontowych,
pobudowano część mieszkalną klasztoru, gdzie znajdują się kaplica
domowa i salki katechetyczne. Przywrócenie świetności tego historycznego
obiektu wymaga czasu, ludzkiej siły, a z naszej strony - modlitwy.
Parafie przy kościele św. Mikołaja i w kilku innych pobliskich
miejscowościach, m.in. takich jak: Żwaniec, Kołybajówka, Orynin,
Chocim, Zińkowce, obsługuje obecnie trzech ojców paulinów: o. Alojzy
Kosobucki, o. Kazimierz Lesiak oraz o. Michał Hanzel.
Mimo wielu negatywnych kolei dziejowych, zwłaszcza w
ostatnim wieku, Kamieniec Podolski nadal pozostaje interesującym
i atrakcyjnym miastem, wartym zwiedzenia i podziwu dla jego piękna.
Pomóż w rozwoju naszego portalu