W odpowiedzi na powtarzające się akty profanacji symboli religijnych, do których dochodziło podczas manifestacji organizowanych przez ruch LGBT oraz w reakcji na próby ideologizacji oświaty i kultury, których przejawem była Deklaracja LGBT+ ogłoszona przez prezydenta Warszawy, kolejne samorządy przyjmują stanowiska („przeciw ideologii LGBT”) w których sprzeciwiają się tego rodzaju praktykom.

Podejmowane przez samorządy uchwały wzbudziły „wielki niepokój” Rzecznika Praw Obywatelskich, który zapowiedział ich zaskarżenie do sądu. Zamówiona przez RPO ekspertyza, jak wynika z wypowiedzi jej autora, opiera się na próbie wykazania, że samorządy miałyby naruszyć zasadę praworządności (legalizmu), zgodnie z którą organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Z kolei sam Rzecznik twierdzi, że uchwały te mogą mieć charakter dyskryminujący.

Wobec „stanowczego sprzeciwu” RPO względem wspomnianych uchwał oraz zapowiedzi ich zaskarżenia, a także w związku z coraz liczniej pojawiającymi się w debacie publicznej komentarzami dotyczącymi tej sprawy, Instytut Ordo Iuris przygotował opinię w której dokonuje wstępnej analizy obu zarzutów (bezprawności i dyskryminacji). Pełne odniesienie się do argumentacji Rzecznika będzie jednak możliwe dopiero po poznaniu treści wspomnianej ekspertyzy oraz ewentualnym złożeniu zapowiadanych skarg.

„W przeciwieństwie do uchwał rady gminy o charakterze władczym – które wymagają jako podstawy prawnej zarówno art. 18 ustawy o samorządzie gminnym jak i odrębnej podstawy materialnej – kompetencja do uchwalenia uchwały niewładczej wynika z samego art. 18, o ile pozostaje w granicach zadań gminy. Stąd kluczowe jest stwierdzenie, czy dana uchwała ma niewładczy charakter i czy odnosi się do spraw pozostających w granicach zadań gminy. Kwestionowane przez RPO uchwały spełniają oba warunki i w konsekwencji należy je uznać za zgodne z zasadą praworządności wyrażoną w art. 7 Konstytucji” - zauważa mec. Rafał Dorosiński z Centrum Analiz Ordo Iuris.

Do podobnych wniosków dochodzi się analizując stanowiska rad powiatów i sejmików wojewódzkich, pomimo pewnych odrębności w zakresie uprawnień organów stanowiących na poszczególnych szczeblach samorządu terytorialnego.

Ponadto, chybionym jest enigmatyczny zarzut dyskryminacyjnego charakteru kwestionowanych przez RPO uchwał, m.in. z tego powodu, że w ich przypadku nie mamy do czynienia ani ze stosowaniem prawa wobec indywidualnych podmiotów będących adresatami norm prawnych, ani z kształtowaniem treści tych norm.