W Muzeum Etnograficznym we Włocławku znajduje się liczący blisko 30 pozycji zbiór obrazów z wizerunkiem Najświętszego Serca Pana Jezusa. Obrazy pochodzą z różnych miejscowości Kujaw i ziemi dobrzyńskiej
i w większości stanowią parę z wizerunkiem Serca Maryi. Chronologia ich zamyka się w ostatnim stuleciu. Niektóre z zachowanych obrazów i innych dokumentów świadczą ponadto, że rodziny katolickie z przekonaniem
oddawały się opiece Najsłodszego Serca Jezusowego. Kult Serca Jezusowego rozwinął się szczególnie w 2 poł. XIX w. Najważniejsze miejsce wśród wcześniejszych jego promotorów zajmuje zakonnica Małgorzata
Maria Alacoque, która pod koniec XVII w. przeżyła kilka wizji, podczas których ukazywał się jej Chrystus wskazujący na swoje Serce. W 1765 r. papież Klemens XIII pozwolił obchodzić święto Najświętszego
Serca Pana Jezusa w klasztorach Sióstr Wizytek, a papież Pius IX w 1856 r. rozszerzył je na cały Kościół. W 1889 r. papież Leon XIII podniósł rangę święta do uroczystości kościelnej.
Najstarszy muzealny dokument to pamiątka w formie okolicznościowego obrazu Serca Jezusowego, okolonego bogatą bordiurą z podbarwionej litografii, opatrzona drukowanymi napisami: „Dom, gdzie
czcić będą obraz Serca Mego z Błogosławieństwa zasłynie Bożego” i „Gdy ból lub smutek zadadzą im ranę, Ja sam balsamem pociechy się stanę”. W wykropkowanych miejscach wpisywano nazwisko
osoby lub całej rodziny oddającej się pod opiekę Serca Jezusowego. Muzealny obrazek pochodzi z dworu w Uniechowie na ziemi dobrzyńskiej i posiada przy nazwisku datę wpisu z marca 1883 r. Drugi dokument
z ok. 1930 r. umieszczony był za obrazem Boskiego Serca Pana Jezusa i pochodzi z Włocławka. Na drukowanej ulotce znajduje się odręczny wpis świadczący o tym, że dotyczy on parafian kościoła farnego
pw. św. Jana Chrzciciela. Dokument ma tytuł: Panowanie społeczne Najświętszego Serca Jezusa w rodzinach chrześcijańskich. Warto także zaznaczyć, że wspomniany wyżej obraz różni się nieco od wizerunków
z przełomu XIX i XX w. Chrystus ukazany niemal w całej postaci, z gorejącym sercem na piersi, ma ręce rozłożone tak, jak na obrazach Miłosierdzia Bożego.
Na obrazach z przełomu XIX i XX w. występują dwa ikonograficzne typy przedstawień Serca Jezusowego. Na obu Chrystus ukazany jest w półpostaci, z gorejącym sercem oplecionym koroną cierniową. W pierwszym
typie, ilościowo przeważającym, Chrystus wskazuje obiema dłońmi na serce. W drugim - błogosławi prawą ręką, a lewą wskazuje na serce. W okresie międzywojennym pojawiły się obrazy, na których ikonografię
Serca Jezusowego połączono z ikonografią Miłosierdzia Bożego oraz z ikonografią Chrystusa Króla.
W muzealnym zbiorze, w przedstawieniach Serca Jezusowego przeważają obrazy wykonane w technice oleodruku. Niektóre z nich pochodzące z firm np. niemieckich opatrzone są wielojęzycznymi napisami. Na
uwagę zasługują wizerunki Chrystusa ujęte w różany wieniec, co nawiązuje do estetyki ludowej i zwyczaju dekorowania obrazów girlandami z kolorowej bibuły. W XIX w. pojawiały się także litografie i obrazy
tzw. „wysadzane”, w których na oleodrukowy wizerunek nakładano szaty z masy plastycznej dekorowanej żłobieniami i złoceniami. W późniejszych okresach powszechne były różne, mniej szlachetne
techniki: druki oraz reprodukcje fotograficzne, popularne zwłaszcza w 2 poł. XX w.
Ostatnim nabytkiem muzealnym o tej tematyce jest pochodzący z okresu przedwojennego mały, barwny obrazek „Złota Koronka do Najsłodszego Serca Jezusowego”. Przedstawione jest na nim samo
Serce Jezusa oplecione koroną cierniową, otoczone anielskimi główkami. Z otwartej rany Serca spływają ku ziemskiemu globowi obfite strużki krwi, barwiąc na czerwono fruwające ponad nim białe gołębie.
Pomóż w rozwoju naszego portalu