Metropolita poznański

28 marca 2002 roku bp Stanisław Gądecki został mianowany przez Jana Pawła II arcybiskupem metropolitą poznańskim. Kanoniczne objęcie diecezji przypadło na 2 kwietnia, a uroczysty ingres do archikatedry poznańskiej – na 20 kwietnia.

Kreśląc w homilii program duszpasterski powierzonej mu archidiecezji, nowy metropolita wskazał na wszechstronny rozwój człowieka, wspólnoty ludzkiej, kultury i wiary. Skrytykował obecny w kulturze pragmatyzm, czyli stawianie życia czynnego ponad kontemplacyjnym. Podkreślił, że Kościół „łatwiej przebaczy wszystko [inne] niż atak na prawdę. Wie bowiem doskonale, że jeśli ktoś upada, ale nie podważa prawdy, ciągle jeszcze może się nawrócić. Jeśli jednak ktoś odrzuca prawdę, porzuca cały porządek natury”.

Metropolita bardzo mocno rozkręcił w diecezji rady duszpasterskie. Kładzie na serce wszystkim proboszczom, by diecezjalne programy duszpasterskie rzeczywiście były realizowane w każdej parafii. Chce podnosić świadomą religijność wśród ludu Bożego, żeby duszpasterstwo prowadziło do Boga, do zbawienia, a ludzie świadomie przeżywali swoją wiarę.

Rada Społeczna

Kilka miesięcy po objęciu funkcji metropolity, w listopadzie 2002 roku, powołuje Radę Społeczną przy Arcybiskupie Metropolicie Poznańskim. Gremium to umożliwia katolikom świeckim realizowanie odpowiedzialności za życie Kościoła lokalnego oraz kształtowanie życia społecznego. Członkowie Rady reprezentują różne środowiska życia naukowego, kulturalnego i społecznego. Są tu inżynierowie, lekarze, prawnicy, historycy. Stanowiska wypracowywane przez Radę w praktyczny sposób odnoszą katolicką naukę społeczną do bieżących problemów Polski, Europy i świata.

Jak dotąd Rada wydała oświadczenia dotyczące m.in. roli Kościoła w życiu narodu, problemów osób niepełnosprawnych, edukacji, bezrobocia, eutanazji, obrony życia, zapłodnienia in vitro...

„Gremium tworzą osoby odczuwające głęboką więź z Kościołem, ale pod względem stosunku do rzeczywistości Rada jest pluralistyczna – zauważa prof. Tomasz Jasiński, historyk, członek Rady. – Wszyscy żyjemy sprawami Kościoła, mamy świadomość, że Kościół katolicki odegrał wielka rolę w dziejach państwa polskiego i nadal powinien ją odgrywać, ale nie dlatego, że coś mu się politycznie «należy». Nikt z nas tak nie myśli, nie myśli w ten sposób także Ksiądz Arcybiskup”.

28 listopada 2002 roku został wybrany członkiem Rady Stałej Episkopatu Polski, a 8 marca 2004 – wiceprzewodniczącym Konferencji Episkopatu Polski; funkcję tę pełnił przez dwie kadencje.

Komisja Duszpasterstwa

Od 24 czerwca 2006 roku przez dziesięć lat pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Duszpasterstwa KEP, która co roku opracowuje program duszpasterski dla Kościoła w Polsce. Pełnił tę funkcję przez dwie kadencje, nie rezygnując z niej pomimo wyboru na przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski i wiążących się z tym nowych obowiązków.

Jest wielkim promotorem parafialnych rad duszpasterskich, które istnieją w mniej więcej 80 proc. polskich parafii. Ubolewa, że nie działają one we wszystkich parafiach w naszym kraju, i mówi otwarcie, że brak takich gremiów jest ogromnym krzyżem dla Kościoła.

W styczniu 2014, podsumowując dwudniowe obrady Komisji Duszpasterstwa KEP Polski, podczas których omawiano program duszpasterski na rok 2014/2015, abp Gądecki informował, że będzie on skoncentrowany przede wszystkim wokół tematyki nawrócenia. Miał to być istotny element – zarówno dla kapłanów, jak i dla wiernych świeckich – przygotowania się do 1050. rocznicy Chrztu Polski. Arcybiskup podkreślił, że „podstawowe prawdy Ewangelii głosić powinien tylko taki duszpasterz, który sam przeżył głębokie nawrócenie. Ważne jest też, by sakrament pokuty nie był «pralnią» ludzkich grzechów, które będą na nowo powtarzane, ale swego rodzaju «porodówką» – szansą dla człowieka na nowe życie. Chodzi bowiem o to, by katolik nie tylko «wierzył w Chrystusa», ale przede wszystkim «wierzył Chrystusowi». To Jezus ma być dla nas autorytetem we wszystkim, co czynimy”.

Rachunek sumienia księży

Jako jedyny z grona polskich biskupów tak otwarcie i wyraźnie diagnozuje stan polskiego duchowieństwa, nazywając po imieniu także jego słabości. Tuż po ogłoszeniu nominacji na metropolitę poznańskiego powiedział, że jego pierwszą i najważniejszą troską jest właśnie formacja duchowieństwa.

W liście adwentowym do księży w 2003 roku przestrzegł ich przed chwiejnością, oschłością i rezygnacją. Wzywał zaś do świętości, ofiarności, pracowitości i prostoty. I zachęcał kapłanów, by postawili sobie kilka pytań: Jak wygląda moje życie modlitewne? Czy spokojnie i we właściwych porach dnia odprawiam liturgię godzin? Czy czytam książki, artykuły pogłębiające moją wiedzę teologiczną? Czy nie narażam się na grzech, oglądając rzeczy niewłaściwe w telewizji i w Internecie? Czy przez dobroć wobec biednych, bezinteresowność, skromny styl życia, unikanie zbędnych wydatków praktykuję cnotę ubóstwa i upodabniam się dzięki temu do Chrystusa?"

Kilkanaście lat później w adwentowym liście do kapłanów (2016), napisanym „z poczucia odpowiedzialności za archidiecezję i z potrzeby serca”, apelował: „Nie możemy się zatrzymać wyłącznie na wspominaniu czasów minionych, trzeba patrzeć w przyszłość. W przyszłość, która musi się wystrzegać «skostnienia» metod duszpasterskich”.

Podstawowe pytanie Biblii

Brał udział w kilku Synodach Biskupów w Rzymie. W 2008 roku był jednym z czterech delegatów, wybranych przez KEP na synod nt. słowa Bożego w życiu i misji Kościoła. Mówiąc o wnioskach wynikających z tego wydarzenia dla Kościoła w Polsce, zauważał: „Musimy przejść od apostolstwa biblijnego ku traktowaniu słowa Bożego jako inspiracji, stojącej u podstaw całego duszpasterstwa”.

Podkreśla, że mimo wielu haseł nawiązujących do powrotu do źródeł, Biblia nie znajduje należnego jej miejsca w życiu polskich chrześcijan. „Poza wąskimi kręgami zainteresowanych, ludzie stracili z oczu podstawowe i najważniejsze pytanie Biblii: Czego żąda ode mnie Pan Bóg?” – mówił w czerwcu 2013 roku do członków Dzieła Biblijnego archidiecezji poznańskiej.

Oczyszczanie pamięci i sumień

W wielu wystąpieniach i publikacjach podkreśla konieczność przełamywania murów niechęci i historycznej przepaści pomiędzy chrześcijanami a Żydami – starszymi braćmi w wierze.

W roku Wielkiego Jubileuszu, w sierpniu, polski Episkopat przyjął list pasterski o przebaczeniu i pojednaniu, który przygotowała kierowana przez niego Rada ds. Dialogu Religijnego. Wielkim echem odbiło się wygłoszone przez abpa Gądeckiego wprowadzenie do modlitwy Episkopatu za pomordowanych w Jedwabnem i w innych miejscach; było to 27 maja 2001 roku w warszawskim kościele pw. Wszystkich Świętych.

„Bolejemy głęboko nad postępowaniem tych – mówił wówczas – którzy w ciągu dziejów, szczególnie w Jedwabnem i w innych miejscach, przysporzyli Żydom cierpień, a nawet zadali im śmierć. Odnosimy się do tej zbrodni także dlatego, abyśmy mogli owocnie podjąć odpowiedzialność za przezwyciężenie wszelkiego zła występującego dzisiaj. Wysiłek oczyszczania pamięci staje się dla nas trudnym zadaniem oczyszczania sumień”.

Młodzież, rodzina, powołania

19 czerwca 2009 roku został wybrany członkiem Komisji Wspólnej Rządu RP i Konferencji Episkopatu Polski.

W 2012 brał udział w Synodzie Biskupów na temat nowej ewangelizacji. „Wróciliśmy z synodu przekonani, iż trzeba z większą energią przekazywać innym ewangelijne orędzie, dzielić się Ewangelią solidarności i miłości, być gotowym do współpracy na wszystkich szczeblach życia społecznego, kulturalnego i politycznego” – wskazywał, podsumowując dla KAI tamten rok.

W lutym 2014 uczestniczył w wizycie polskich biskupów ad limina apostolorum. Podsumowując spotkanie z papieżem z Argentyny, wyraził obawę, że „wcielanie w życie stylu papieża Franciszka może okazać się dla naszego Kościoła niełatwym problemem”, zaznaczając przy tym, że konieczna jest zmiana mentalności: zarówno sporej części duchowieństwa, osób życia konsekrowanego, jak i świeckich. „Ewangelia domaga się, aby ubodzy byli w samym sercu Kościoła, i to nie tylko jako obiekt pomocy, ale jako pełnoprawni członkowie wspólnoty”.

Przypominając przestrogę papieża, iż jeśli caritas nie znajduje się w centrum posługi Kościoła, to jego świadectwo słabnie, a Ewangelia przestaje być dla ludzi pociągająca, stwierdził, że w Polsce jest wielu kapłanów i świeckich, którzy rozumieją przesłanie Ewangelii o ubogich. „Niestety, nie jest to postawa powszechna, charakteryzująca polskich wyznawców Chrystusa. Czasami jej brak widać nawet u młodych księży, którzy przede wszystkim pragną samorealizacji".

12 marca 2014 roku, został wybrany na przewodniczącego Episkopatu na pięcioletnią kadencję. Wyboru – spośród jedenastu kandydatur – dokonali w drugiej turze głosowania biskupi zgromadzeni na 364. zebraniu plenarnym w Warszawie. W rozmowie z dziennikarzami wymienił swoje priorytety: młodzież, rodzina, powołania.

28 maja 2014 roku papież Franciszek mianował go członkiem Kongregacji Nauki Wiary.