Stolica Węgier przyciąga tłumy turystów, a każdy z nich wywozi z niej własne wspomnienia i osobistą listę rankingową miejsc naj..., the best of... Mój Budapeszt to marszruta z hotelu na Akácfa utca (ulicy Akacjowej) na drugą stronę Dunaju, do Budy, gdzie czas płynie wolniej niż w Peszcie.

Dolna i górna Buda

Tu zapachy węgierskich specjałów wystawiają ślinianki na ciężką próbę, a jeden z niewielu opanowanych przeze mnie zwrotów w języku węgierskim: „Lengyel vagyok” – jestem Polką, otwiera serca budapeszteńczyków. A jeszcze kiedy jest się w tym mieście w okolicy 15 marca, gdy Węgrzy na pamiątkę Wiosny Ludów obchodzą swoje święto narodowe i żywsza staje się pamięć o „Ojczulku Bemie”, te serca są głębokie jak Dunaj i gorące jak czardasz. Nic dziwnego, że za każdym razem, jak zahipnotyzowana, tuż po zejściu ze strzeżonego przez kamienne lwy mostu Łańcuchowego, swoje kroki kierowałam uparcie, wprost bądź okrężną drogą, przez ulice Víziváros – Wodnego Miasta, czyli Dolnej Budy, na szczyt Várhegy – Wzgórza Zamkowego, a dalej w kierunku Szentháromság tér – placu Świętej Trójcy.

Margit po raz pierwszy

Krótsza droga na Wzgórze Zamkowe rozpoczyna się u wylotu słynnego XIX-wiecznego mostu – Széchenyi lánchíd, na placu Adama Clarka przy dolnej stacji zabytkowej kolejki Budávari Sikló, którą od 1870 r. można wjechać na szczyt. Jej drewniane wagoniki, noszące wdzięczne imiona Margit i Gellért, kuszą leniwych zwłaszcza w upalne dni, ale komu nie brak sił i ochoty, może ruszyć na wzgórze na nogach – ulicą Sikló lub tworzącymi skrót schodkami i ścieżkami. Trochę wysiłku i docieramy pod zamek, a właściwie pod kompleks budynków pałacu królewskiego zgrupowanych wokół trzech dziedzińców.

Czujne oko turula

Przybywający na zamek choć przez chwilę muszą się znaleźć w zasięgu dzioba przysiadłego obok bramy turula z mieczem w szponach. Ten mityczny ptak – ni to orzeł, ni raróg czy sokół – według jednej z legend przyprowadził lud Madziarów zza Uralu na równinę Panonii, tereny dzisiejszych Węgier. Według innej – jest praojcem Węgrów, mitycznym ojcem Attyli i Almosa. Jego rozpostarte skrzydła symbolicznie chronią Budapeszt, a zmęczonym wspinaczką na Wzgórze Zamkowe dają upragniony cień podczas chwili wytchnienia, zanim ruszą dalej.

Na lewo, na prawo

Dzielnica Zamkowa jest pełna atrakcji. Pozostaje jedynie kwestia wyboru – w lewo czy w prawo? Po lewej stronie możemy podziwiać kompleks pałacowy, a skręcając w prawo, wcześniej czy później dotrzemy do placu Świętej Trójcy – serca dzielnicy. Pokłoniwszy się statui Starego Huzara przy zbiegu ulic Szent György (św. Jerzego) i Palota (Pałacowej), przysiadłszy na ławeczce-pomniku z kompozytorem Zoltánem Kodálym przy Színház (Teatralnej), trafimy w końcu na Szentháromság tér i długo nie będziemy chcieli się z nim rozstać.

Kościół koronacyjny

Plac Świętej Trójcy swoją nazwę zawdzięcza stojącej pośrodku 14-metrowej barokowej kolumnie morowej, która zwieńczona jest rzeźbą przedstawiającą trzy Osoby Boskie. Ustawiona w 1713 r. jako wotum mieszkańców ocalonych z epidemii cholery budzi dziś zachwyt nie mniejszy niż stojąca tuż obok świątynia, kryjąca sarkofag króla Beli III. Kościół Najświętszej Maryi Panny Budzińskiej Pani potocznie nazywany jest kościołem św. Macieja, a to ze względu na króla Macieja Korwina z rodu Hunyadych, który uczynił z niego kościół koronacyjny. Herbowy kruk Macieja Korwina z pierścieniem w dziobie znajduje się m.in. na zwieńczeniu jednej z wieżyczek świątyni. Tak naprawdę odbyło się w nim zaledwie kilka koronacji, m.in. Franciszka Józefa I i Elżbiety na królów Węgier. historia nie szczędziła świątyni dramatów. Pochodząca z połowy XIII wieku po zdobyciu miasta przez Turków w 1541 r. została zamieniona na główny meczet (Büyük Dżami), a jej średniowieczne malowidła przykryto wapnem. Kościół został poważnie uszkodzony podczas walk o Budę w 1686 r. Nie oszczędziły go również II wojna światowa i zamach bombowy w 1994 r. – jeden z wielu w mieście, do których nikt się nie przyznał.

Atena Pallas kontra święci

Popularnym miejscem spotkań na placu Świętej Trójcy jest usytuowany tuż przy Halászbástya – Baszcie Rybackiej – pomnik konny króla Stefana I Świętego, patrona Węgier, z krzyżem apostolskim w dłoni. Sama Baszta Rybacka powstała, podobnie jak pomnik na początku XX stulecia. Swą nazwą nawiązuje do dawnych fortyfikacji, które na tym odcinku bronione były przez cech rybaków, a liczba jej wieżyczek – do grupy siedmiu wodzów madziarskich, którzy przywiedli przodków dzisiejszych Węgrów do Panonii. W podcieniach baszty można się napić kawy – to doskonała miejscówka z widokiem na Dunaj i położony na jego przeciwległym brzegu gmach węgierskiego parlamentu.

Po przeciwnej stronie placu, u jego zbiegu z ulicą o identycznej jak on nazwie, swoją urodą przyciąga fotografów biały budynek dawnego ratusza, ozdobiony krytymi wykuszami. Pod jednym z nich, usytuowanym od strony kościoła św. Macieja, odnaleźć można posąg Pallas Ateny, obrończyni miasta, z herbem Budy w ręku. Czy jest konkurencją dla świętych patronujących placowi i czy oni traktują ją jak poważną konkurencję? Oto jest pytanie. Można się nad tym zastanowić w słynnej cukierni Ruszwurm, znajdującej się parę kroków dalej, przy Szentháromság 7, do której niegdyś po kremówki posyłano dyliżans z samego Wiednia.

Margit po raz drugi

Wzmocnieni słodkościami i wyborną kawą z placu Świętej Trójcy możemy zejść ze Wzgórza Zamkowego schodami tuż przy Baszcie Rybackiej bądź wrócić ulicami starówki do pałacu królewskiego. Jeśli wybierze się tę drugą wersję, warto dyskretnie zajrzeć do bram, które kryją często bajkowe podwórka. Warto też uważnie przyglądać się fasadom kamieniczek, wypatrzeć można bowiem na nich piękne detale. We wnęce jednej z kamienic przy ulicy Tárnok ulokowana jest budząca uśmiech gliniana figurka Madonny z Dzieciątkiem, wykonana przez znaną, zmarłą w 1977 r., rzeźbiarkę – Margit Kovács. Jej urok sprawia, że bezwiednie zaczyna się posyłać uśmiech mijanym ludziom, a jeśli opuszczając Wzgórze Zamkowe, spotka się nie jednego, ale cały oddział węgierskich huzarów, to uśmiech staje się jeszcze szerszy.

Moje budapeszteńskie the best of... to Buda, zdecydowanie Buda i jej starówka.

Pierwsze miasto u stóp dzisiejszego Wzgórza Gellérta założyli w I wieku przed Chrystusem Celtowie. Nadali mu nazwę Ak-ink – Obfite źródła. Najwyraźniej poznali się na rzeczy. Budapeszt jest dziś jedyną europejską stolicą mającą status uzdrowiska; na jego terenie znajduje się kilkadziesiąt źródeł wód mineralnych i termalnych.