Stephen Frears nakręcił film „Niebezpieczne związki” (1988), na podstawie niezwykłej powieści Choderlosa de Laclos (1782). W jednej z końcowych scen główna bohaterka – kobieta pełna nienawiści, która uczyniła bardzo wiele zła, przysporzyła licznym osobom przerażających cierpień, manipulowała uczuciami i emocjami, odzierała ludzi z ich godności – zasiada przed lustrem i zaraz po tym, jak sama została upokorzona, zmywa ze swojej twarzy grubą warstwę makijażu. Zasłonięta maską twarz człowieka, udającego, że wszystko jest w porządku, że wszystko w życiu mu wyszło, że ze wszystkim sobie radzi, nagle staje się prawdziwą twarzą prawdziwej kobiety. Ta, która stwarzała pozór, że nic jej nie dotyka i w swojej piękności stoi ponad wszystkim, rezygnuje z udawania. Okazuje się osobą starą, zmęczoną życiem i przerażoną tym, co ją wkrótce spotka. Następuje zdjęcie maski, próba, aby przed Bogiem i ludźmi wreszcie niczego nie udawać, stanąć przed Nim twarzą w twarz, odsłonić swoją najgłębszą tajemnicę.
Rzeczywiście, wielka tajemnica kryje się w obliczu człowieka. Na poszukiwanie tego oblicza wybierzmy się dziś do Trietiakowskiej Galerii w Moskwie. Znajdują się tam (niestety, tam, nie zaś – jak być powinno – w cerkwi) dzieła najsłynniejszego i najgenialniejszego twórcy ikon w historii – Andrieja Rublowa. Jest on autorem dzieła „Chrystus Pantokrator”, przedstawiającego oblicze Jezusa Chrystusa pełne majestatu, świętości i wielkiego ducha. Oto Bóg królujący, a jednocześnie ten, który został przez ludzi zszargany. Jaka tajemnica kryje się w tym zniszczonym obliczu? Przez wieki ikona uległa poważnym zniszczeniom. Być może ktoś do niej strzelał, rzucił nią o ziemię lub ją podeptał. Tak łatwo zniszczyć, podeptać oblicze Chrystusa – nie w ikonie, ale w sobie samym, nie w obrazie stanowiącym symbol, lecz we własnym wnętrzu.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Bóg mówi, że oglądanie Jego oblicza to dowód największego miłosierdzia, jakie może okazać. Biskup Teofil z Antiochii w swoim dziele „Do Autolika” napisał: „Jeśli powiesz: Pokaż mi swojego Boga, powiem tobie: Pokaż mi swojego człowieka, a ja ci pokażę mojego Boga”. Św. Teofil stwierdził jeszcze, że: „Boga widzą ci, którzy Go potrafią widzieć, to znaczy ci, co mają otwarte oczy duszy. Chociaż bowiem wszyscy mają oczy, u niektórych są one zaćmione i dlatego nie mogą zobaczyć światła słonecznego. Z tego jednak, że ślepi nie widzą, nie wynika, iż słońce nie świeci, lecz że oni są dotknięci ślepotą. Tak i ty masz zaćmione oczy swojej duszy z powodu grzechów i złych czynów twoich”.
Spójrzmy teraz na ikonę Andrieja Rublowa pt. „Trójca Święta”. Widać na niej trzech aniołów, Trójcę, która zasiada na uczcie u Abrahama. Jaką intuicję teologiczną, jaką świętość musiał mieć ten mnich – zresztą kanonizowany przez Cerkiew prawosławną – skoro namalował trzy postacie o takich samych twarzach, a przed nimi umieścił ołtarz symbolizujący ziemię. Na ołtarzu widać kielich, w którym znajduje się niewielki baranek. Ten mały kielich wypełniony barankiem na uczcie w niebie i na uczcie eucharystycznej został „powielony” przez artystę: gdyby spojrzeć na postacie po prawej i po lewej stronie – a są to Duch Święty i Bóg Ojciec – to można zobaczyć, że ich sylwetki są tak upozowane, iż tworzą kielich, w którego wnętrzu na środku znajduje się Baranek bez skazy – Jezus Chrystus. Niewielki kielich na ołtarzu jest wewnątrz kielicha Trójcy Świętej, w którego środku znajduje się Baranek Boży – Syn przepasany złotą stułą na znak swojego kapłaństwa. Ów „rozszerzony kielich”, w którym spoczywa Jezus, mieści się w jeszcze większym, kosmicznym kielichu, jakim jest cała rzeczywistość. To kielich kosmosu, w którego centrum przebywamy my wszyscy. Tajemnica kosmosu (a więc ładu, harmonii) daje się odkryć, gdy odkryjemy twarz Boga, a w niej prawdziwą twarz człowieka. Oto zadanie na nowy, 2015 rok... Życzę Wam, Drodzy Czytelnicy, żarliwego poszukiwania Bożego Oblicza!
