Reklama

Niedziela Wrocławska

Patriotyzm pamięć i przyszłości

Od dziesięciu lat 2 maja, w przeddzień Święta Konstytucji, obchodzimy Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej. Flaga symbolizuje dumę z własnej historii i żywotność wspólnoty narodowej. Dzień ten jest zatem znakomitą okazją do debaty o kształcie współczesnego patriotyzmu

Niedziela wrocławska 18/2014, str. 6-7

[ TEMATY ]

patriotyzm

Bożena Sztajner/Niedziela

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Dojrzały patriotyzm jest podwójnym zobowiązaniem: dotyczy zarówno pamięci, jak i odpowiedzialności za współczesność. Tak definiował patriotyzm św. Jan Paweł II, który w książce „Pamięć i tożsamość” pisał, że oznacza on „umiłowanie tego, co ojczyste: umiłowanie historii, tradycji, języka czy samego krajobrazu ojczystego”, ale zarazem wskazywał, iż „Ojczyzna jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli i jako taka, jest też wielkim obowiązkiem”. Dlatego współczesny patriotyzm łączyć musi w sobie pielęgnowanie pamięci o dziedzictwie z roztropną troską i systematyczną pracą na rzecz dobra wspólnego tu i teraz.

W pierwszej z tych sfer najważniejszym wyzwaniem jest wychowanie dzieci i młodzieży przez rodziców i szkołę. Państwo nie może przyjąć wobec tego zadania postawy obojętności. Przy pełnym poszanowaniu wiodącej roli rodziców szkoły nie mogą rezygnować ze swych funkcji wychowawczych. Winny przygotowywać uczniów nie tylko do roli sprawnych pracowników, ale świadomych i aktywnych obywateli. Nie można przystać na postępującą degradację w programach szkolnych języka polskiego i historii. To właśnie te przedmioty przekazują decydującą część wiedzy pozwalającej na ukształtowanie się młodego człowieka jako Polaka w pełni zakorzenionego w naszym dziedzictwie kulturowym i historycznym.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Wieloletnie zaniedbania, ale również wyzwania stawiane przez zdominowaną przez skupioną na konsumpcji kulturę masową powodują, że Polska potrzebuje mądrej i aktywnej polityki państwa w dziedzinie edukacji historycznej i patriotycznej. Nie miałaby ona polegać na zdejmowaniu osobistej odpowiedzialności z każdego z nas, wyręczaniu instytucji społecznych, rodzin i szkół, lecz na tworzeniu odpowiednich warunków, narzędzi i zachęt, abyśmy mogli tej odpowiedzialności sprostać.

Próba stworzenia ram takiej polityki podjęta została w latach 2005-2007, kiedy pełniłem funkcję ministra kultury i dziedzictwa narodowego. Zainicjowaliśmy wówczas program „Patriotyzm Jutra” wspierający oddolne, nowoczesne w formie inicjatywy, mające na celu utrwalanie i promowanie postaw patriotycznych młodzieży. Oddźwięk programu przerósł wszelkie oczekiwania, co dobitnie pokazuje, jak wielki jest potencjał pomysłów i inicjatyw w tym, nieobecnym wcześniej w orbicie zainteresowań państwa, obszarze.

Reklama

Kolejnym istotnym impulsem w dziedzinie polityki pamięci było zainicjowanie powstania nowoczesnych państwowych instytucji muzealnych. Muzeum historii Polski pomyślane zostało jako miejsce pokazujące w całościowej formie dzieje naszej Ojczyzny, polskie tradycje wolnościowe i dumę z dokonań poprzednich pokoleń. Jak wiele dobrego zdziałać mogą takie instytucje pokazuje najlepiej przykład Muzeum Powstania Warszawskiego, które nie mogłoby powstać bez woli i determinacji prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Takie upamiętnienie potrzebne jest w przypadku wielu innych, nie mniej istotnych wydarzeń w naszej historii.

Takim elementem dziejów Polski jest z pewnością fenomen „nowych Kresów”, ziem włączonych w 1945 r. w obszar naszego kraju. Ukazanie dorobku cywilizacyjnego Ziem Zachodnich jest misją powołanego przeze mnie w 2007 r. Ośrodka Pamięć i Przyszłość we Wrocławiu. Celem tej instytucji było doprowadzenie do powstania Muzeum Ziem Zachodnich, pokazującego unikalny proces, jakim było ukształtowanie się na tych terenach na nowo zintegrowanej społeczności, wypracowany przez nią dorobek kulturowy i cywilizacyjny czy też rolę, jaką w wydarzeniach tych odgrywał Kościół pod przywództwem tak wybitnych postaci jak kardynał Bolesław Kominek.

Po trwającym dwa lata ożywieniu w tej sferze kolejny rząd przyjął jednak niestety inną politykę. Decyzje Donalda Tuska ograniczyły drastycznie program „Patriotyzm Jutra”, Muzea Historii Polski i Ziem Zachodnich zaś nie wyszły przez kolejnych 6 lat poza fazę planów i to pomimo unikalnej okazji, jaką dawały dostępne w tym czasie znaczące środki europejskie. Taka polityka zaniechań i uników jest nie tylko szkodliwa, ale również anachroniczna. Większość krajów zachodniej Europy dawno bowiem już zbudowała podobne instytucje i w dalszym ciągu hojnie w nie inwestuje.

Reklama

Wyzwanie dnia dzisiejszego nie ogranicza się tylko do powrotu do porzuconych czy zdewastowanych programów sprzed kilku lat. Trzeba iść dalej. Potrzebne jest zintegrowane działanie ministrów kultury (odpowiedzialnego konstytucyjnie za podtrzymywanie i rozpowszechnianie tradycji narodowej i państwowej) i edukacji. Przykładem mógłby być kanon obowiązkowych wycieczek szkolnych, który stwarzałby możliwość wszystkim uczniom przed maturą na poznanie skarbów polskiej kultury i odwiedzenie miejsc szczególnie istotnych dla naszej historii. Innym zadaniem jest odbudowa telewizji publicznej z prawdziwego zdarzenia, która zamiast przedmiotem partyjnego podboju czy konkurencją dla stacji komercyjnych powinna być instytucją faktycznie realizującą misję w sferze edukacji i kultury.

Patriotyzm poza pamięcią o przeszłości oznacza roztropne i świadome działanie na rzecz dobra wspólnego. Kluczem do sukcesu Polski jest synteza wolności, pracowitości i dobrego, sprawnego państwa. Statystyki pokazują, że jesteśmy drugim najciężej pracującym narodem w Unii Europejskiej. Jednocześnie w rankingu wydajności pracy jesteśmy również na drugim miejscu, ale patrząc od końca. Eksperci pytani o przyczyny tej dysproporcji wskazują na złą organizację, rozrośniętą biurokrację i nadmiar barier krępujących przedsiębiorczość i kreatywność. Nasze państwo jest słabe. Nieskuteczne w sferze usług publicznych, za to zbyt skuteczne w tworzeniu przeszkód i tłumieniu przedsiębiorczości.

Potrzebujemy administracji zwróconej w stronę obywateli, wspomagającej ich, a nie będącej ich przeciwnikiem. Sądy muszą służyć pokrzywdzonym i stwarzać warunki do szybkiego rozstrzygania sporów. Szkoły winny być miejscem, gdzie nasze dzieci będą bezpieczne i otrzymają edukację na odpowiednim poziomie. Nauka musi zostać doinwestowana, ale nie poprzez pompowanie pieniędzy w skostniałe struktury, lecz w taki sposób, który posłuży wzrostowi poziomu kształcenia i prowadzeniu prawdziwie innowacyjnych badań. Bez dobrej i aktywnej polityki nie da się zatrzymać kryzysu demograficznego i masowej emigracji. Dojrzały patriotyzm to także zdolność do zabiegania o podmiotowość w Europie, zdolność do współpracy i dbania o swoje żywotne interesy. Mamy prawo i obowiązek zabiegać o Europę solidarną i partnerską.

Reklama

Wszystkich tych problemów nie załatwią pieniądze. Zresztą obecny rząd poprzez radykalne zwiększenie poziomu zadłużenia wydaje ich bardzo dużo. Potrzebna jest zmiana filozofii zarządzania państwem, podejmowanie poważnych wyzwań zamiast skupiania się na prymitywnych często umizgach w stronę opinii publicznej. Badania pokazują postępujący kryzys zaufania wobec państwa i jego instytucji. Żeby jednak Polacy zaczęli traktować państwo poważnie, najpierw instytucje państwa muszą zacząć same się tak zachowywać. Inaczej skutki tego kryzysu zaufania i wynikającego zeń wycofywania się z zainteresowania sprawami publicznymi i uciekania w prywatność, mogą być tragiczne. Jak dobitnie pokazuje sytuacja na Ukrainie, historia się nie skończyła. Toczy się ona tuż za naszymi granicami. Polska zaś istnieć będzie tylko wtedy, gdy chcieć tego będą sami Polacy.

Podjęcie wszystkich tych wyzwań wymaga obywatelskiej odpowiedzialności. Nie możemy pozwolić na to, by sprawy publiczne były domeną zarezerwowaną dla wąskich elit. Polacy muszą być świadomi swoich praw i upominać się o nie. Władza zaś nie może lekceważyć głosu obywateli, blokując chociażby referenda w sprawie wieku emerytalnego czy obowiązku szkolnego dla sześciolatków. Polska jest wspólną sprawą. Pamiętajmy o tym, wywieszając biało-czerwone flagi 2 i 3 maja.

2014-04-30 12:50

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Tyle jest biedy, tyle żalu...

Wielu z nas ma jeszcze żywo w pamięci, jak w latach 80. ubiegłego wieku polscy robotnicy podjęli strajk w różnych miastach, domagając się swoich praw wolnościowych, wśród których było też przywrócenie Mszy św. radiowej. Naród polski całym sercem był wtedy w Stoczni Gdańskiej - symbolu tego antykomunistycznego oporu, realizowanego zresztą przy pełnej akceptacji Kościoła oraz z jego pomocą - Kościół bowiem zawsze bronił praw człowieka i jego godności. Jakże cieszyliśmy się z każdej informacji mówiącej o powodzeniu kolejnych akcji. Powoli zaczynaliśmy oddychać coraz większą wolnością. A kiedy doszło do częściowo wolnych wyborów, nic nie mogło ukryć naszej wielkiej radości, że bezbożny i antyludzki system runął, nie tylko zresztą w Polsce. Naród stanął twardo po stronie wartości i rozpoczęły się słynne reformy, które wówczas całkowicie zmieniły naszą rzeczywistość.

CZYTAJ DALEJ

Ojciec Pio tajemnice Męki Pańskiej nie tylko kontemplował, ale jej ślady nosił na ciele

2024-03-28 23:15

[ TEMATY ]

Droga Krzyżowa

św. o. Pio

Wydawnictwo Serafin

O. Pio

O. Pio

Mistycy wynagrodzenia za grzechy są powołani do wzięcia w milczeniu grzechów i cierpienia świata na siebie, w zjednoczeniu z Jezusem z Getsemani. Rzeczywiście, Ojciec Pio tajemnice Męki Pańskiej nie tylko kontemplował i boleśnie przeżywał, ale jej ślady nosił na własnym ciele, aby w zjednoczeniu ze swoim Boskim Mistrzem współdziałać w wynagradzaniu za ludzkie grzechy. Jako czciciel Męki Pańskiej chciał, aby i inni korzystali z jego dobrodziejstwa.

„Misterium miłości. Droga krzyżowa z Ojcem Pio” to rozważania drogi krzyżowej, które proponuje nam br. Błażej Strzechmiński OFMCap - znawca życia i duchowości Ojca Pio. Rozważania każdej ze stacji przeplatane są z fragmentami pism Stygmatyka. Książka wydana jest w niewielkiej, poręcznej formie i zawiera także miejsce na własne notatki, co doskonale nadaje się do osobistej kontemplacji Drogi krzyżowej.

CZYTAJ DALEJ

O niemieckiej zbrodni

2024-03-29 15:23

Instytut Pamięci Narodowej Delegatura w Kielcach zaprasza do udziału w panelu dyskusyjnym pt. „Wokół niemieckiej zbrodni na rodzinie Ulmów z Markowej oraz pomocy Żydom przez Polaków. Spojrzenie różnych perspektyw”. Spotkanie odbędzie się w 25 marca o godz. 17 w Centrum Edukacyjnym Instytutu Pamięci Narodowej „Przystanek Historia” ul. Warszawska 5 w Kielcach. 24 marca 1944 roku niemieckie formacje policyjne złożone z żandarmów i policji granatowej z Łańcuta przybyły do zabudowań rodziny Józefa i Wiktorii Ulmów zamieszkujących Markową w dystrykcie krakowskim. Rodzina ta ukrywała ośmioro Żydów: Saula Goldmana z Łańcuta wraz z czterema synami: Baruch, Joachim, Mechel i Mojżesz oraz dwóch ich krewnych z domu Goldman – Gołdy Grünfeld i jej siostry Lei Didner z córką Reszlą. W myśl niemieckiego prawa okupacyjnego małżeństwo

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję